Tijdens de feestelijke uitreiking van de Architectenweb Awards 2024, op woensdagavond 6 november in het Keilepand in Rotterdam, is het Universitair Centrum Psychiatrie UMCG in Groningen bekroond als Zorggebouw van het Jaar 2024. Het bijzondere psychiatrisch centrum is ontworpen door Vakwerk Architecten en atelier PRO.
en zo normaal mogelijke omgeving wilden de architecten de psychiatrische patiënten hier bieden. Daarin zijn atelier PRO en Vakwerk Architecten wat betreft de jury beslist geslaagd. Het Universitair Centrum Psychiatrie UMCG is een bijzonder prettige omgeving geworden met volop daglicht, uitzicht op groen en stad, met overal kleur en overal ruimten om even te zitten of een praatje te maken.
Het psychiatrisch centrum is allereerst een helder gebouw, logisch en overzichtelijk in zijn opzet. Architectuur en interieur werken goed samen. Er is daarbij slim gebruikgemaakt van de ruimten. Door echt plekken in het gebouw te maken hebben de architecten de menselijke maat bewaakt.
Diepe vensterbanken maken de gangen langs de groene binnentuin een verblijfsplek; hier kunnen patiënten en zorgverleners even zitten of zich terugtrekken, met hun gezicht in de zon en de blik op het groen. Diepe vensterbanken in de patiëntenkamers kunnen fungeren als zitbank én als slaapplek voor familieleden, een bijzonderheid in de psychiatrische zorg.
De jury heeft veel waardering voor de overdaad aan daglicht in het hele gebouw en de vele toegankelijke buitenruimten. De centraal gelegen patio is voorzien van een mooi ontworpen tuin. Het is waardevol dat ook de patiënten op de gesloten afdelingen toegang tot een buitenruimte hebben, in de vorm van eigen, beslotener binnentuinen.
Veel gemeenschappelijke ruimten en patiëntenkamers zijn heel ‘gewoon’. Er zijn losse meubels, gordijnen en dergelijke toegepast, meubels zijn bekleed met normale stoffen en door het hele gebouw is veel hout gebruikt. Ongebruikelijk voor een psychiatrische zorgomgeving, maar het geeft hier uitdrukking aan de overtuiging dat gevallen van agressie feitelijk zeldzaam zijn en dat, wanneer het een keer toch voorkomt, een los meubel ook even op de gang kan worden gezet.
De jury is verder te spreken over het slim toegepaste kleurgebruik, met schakeringen in mooie combinaties. De muurschilderingen in de gangen langs de binnentuin, rijk aan kleuren en details, dragen bij aan een fijne sfeer. Er is een grote verscheidenheid aan goede en sfeervolle, huiselijk aanvoelende ruimten gecreëerd.
In het ontwerpproces zat een stevige bezuinigingsronde en de architecten zijn er in geslaagd het hoge afwerkingsniveau daarbij te behouden. Dat is in een omgeving als deze erg belangrijk en toont dan ook het vakmanschap van de architecten – en met hen dat van de opdrachtgever. Samen hebben ze met enthousiasme en overtuiging een weg ingezet en zijn die blijven volgen: het resultaat is een vernieuwend project dat een lichtend voorbeeld kan zijn voor de andere psychiatrische centra in Nederland.
Dat het Psychiatrisch Centrum UMCG de enige nominatie was in deze categorie, betekende voor de jury nog niet automatisch dat het de prijs ook zou winnen. Maar na een uitgebreid bezoek aan het gebouw heeft de jury het project met overtuiging aangewezen als winnaar voor de prijs voor Zorggebouw van het Jaar 2024.
