De Tilburgse Spoorzone was meer dan een eeuw lang de werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen. Nu is het de plek van 75 hectare groot, midden in de stad, waar een compleet nieuw stadsdeel ontstaat. Sinds 2011 wordt de Spoorzone volop ontdekt, ontwikkeld én omarmd. Met succes als gevolg van een mix binnen één gebied: rustige publieke ruimten naast een dynamische OV-knoop, werken en in ruw erfgoed of verfijnd eigentijds wonen en kennis vergaren of juist ontspannen op bruisende plekken als de Hall of Fame.
Vakwerk heeft in teamverband met SDK de oriënterende haalbaarheidsstudie uitgevoerd en staat klaar om het ontwerpend onderzoek een vervolg te geven. Naar verwachting beginnen de eerste bouwwerkzaamheden in 2022. Medio 2024 staat de oplevering gepland.
Koersen op behoud, trots en ontmoeting
In de meest recente langetermijnvisie voor de Spoorzone geeft de Gemeente Tilburg een nieuw perspectief op dit bijzondere stuk stad: waardering van het industriële erfgoed. Dit is de trots op de geschiedenis en komt ook vanuit de overtuiging dat door het behoud van de bestaande panden en met nieuwe toevoegingen, er een geslaagd gebied kan komen met een herkenbare eigen identiteit.
Hier transformeert Tilburg een nieuwe plek die voldoet aan de hoge stedelijke ambities, wat de hele stad omhoog tilt en waar wordt geïnvesteerd in een stad die inclusief, duurzaam en vitaal is.
De YPC betreft het huidige parkeerterrein tussen de smederijgebouwen en de Hall of Fame. Parkeren zal in de toekomst centraal in het gebied worden aangeboden, in combinatie met gedeelde mobiliteitsvoorzieningen. De buitenruimten in de gehele Spoorzone worden ingezet als collectief verblijfsgebied. De plint van omliggende gebouwen gaat de relatie aan met de publieke ruimte en stimuleert gebruikers deze pleinen te delen en activeren, als een bruisende lounge voor ontmoetingen, ideeënuitwisseling en ondernemerschap.
Een campus op de as
De lijn tussen de University Tilburg en tot het einde van de Spoorzone, is benoemd tot kennis-as. De YPC ligt op deze as en biedt plaats aan een nieuwe onderwijsomgeving van University Tilburg, werkruimte voor start-up’s en scale-up’s en bijpassende huisvesting voor studenten en starters.
De variatie in functies is goed voor het creëren van een campusgevoel. Maar wat versterkt nog meer dit gevoel? Vakwerk zet in op een verscheidenheid in doelgroepen. Hoe diverser het (woon)aanbod, hoe sneller de campus gaat leven en er een community ontstaat. Studenten en afgestudeerde starters vinden een passende woningen en blijven zo verbonden aan Tilburg. Doorstroming van bewoners zal worden gestimuleerd.
Een verkenning van leefstijlen geeft inzicht in de behoeften waarin de YPC kan bedienen. In het aspect tijd bijvoorbeeld langdurigverblijf (een aantal jaar) of semi-permanente huisvesting (een aantal maanden) voor internationale studenten. Op functioneel gebied kan worden voorzien in het delen van faciliteiten: van praktische zaken als wasruimten of een plek om je fiets te repareren, tot voorzieningen als een sportschool, studieruimte en grote eetkeukens voor dagelijkse ontmoeting of een feestje.
Mate van comfort en comfortabele maten
Vakwerk is met SDK Vastgoed op zoek naar definitie van de ruimtelijke wensen van gebruikers. Naast het aanbod van services, is er variatie in de contractvorm en de gewenste mate van privacy. Allen hebben invloed op de grootte en opzet van de woon-units. Een range die qua privacy begint bij een eigen wastafel of de slaapkamer, door gaat naar een privé badkamer en misschien wel eindigt met de beschikking over een eigen tweede of derde slaapkamer.
De grootte van de woningen heeft, naast een eis voor minimale vrije indeelbaarheid en de dichtheid van woningscheidende wanden, impact op de keuze voor de gebouwstructuur. Bij de ontwikkeling van de gebouwen is circulariteit van groot belang. Slimme en snelle (prefab) modulebouw met hout als constructief materiaal, zal sterk bijdragen aan de duurzaamheidsvisie en beleving van de YPC. Er is een advies gegeven voor de bouwmethodiek: hybride bouwen, met zowel hout als beton. De focus zal liggen op een flexibele modulemaat voor zowel uniformiteit als variatie in architectuur en veranderingen en hergebruik in de toekomst.
Verfijnde doelmatigheid in de opbouw en architectuur
In de gehele Spoorzone staan veel herbestemde panden met grote kwaliteiten; uitgesproken gebouwen met flexibele structuren. De nieuwe volumes van de YPC zullen ook deze ingenieurslogica krijgen, zodat ook zij in de toekomst eenvoudig een nieuwe bestemming kunnen krijgen. Er ontstaat als het ware een intelligente ruïne, de duurzame structuur blijft behouden, maar de invulling is flexibel.
De structuur zal ook in de gebouwen zichtbaar worden: op een plint zal een dichtere en serene opbouw komen. De actieve plint heeft een hogere verdiepingshoogte omwille van gemakkelijke herbestemming. Tegelijk is deze gevel zeer open waardoor de publieke ruimte een sociale, veilige en aangename plek wordt. Het Campusplein zal een eigen identiteit krijgen met onderwijs, kantoren, horeca, toegang tot de woningen, interactie met Station 88 en de jongerencultuur van Hall of Fame.
Qua beeld zullen de bestaande iconische gebouwen de show blijven stelen, terwijl de drie blokken van de YPC zich als één familie zullen verankeren in het bestaande ensemble, zonder eruit te springen. De nieuwe volumes hebben een serene architectuur met gevels die reliëf hebben, groene terrassen als collectieve buitenruimten en bieden kwaliteiten voor wonen en werken.
Om de deeleconomie en het dubbelgebruik van de ruimten door verschillende doelgroepen te stimuleren, is er de wens om de gebouwen onderling te linken. Verbinding stelt de bewoners in staat om de verbijzonderde collectieve ruimten vaker en makkelijker te gebruiken, zonder naar buiten te gaan; maar ook worden de grootschaligheid en repetitie doorbroken. Vakwerk gaat met de deeleconomie aan de slag voor een verrijking van de Spoorzone en haar gebruikers!
"Tilburg: Wolstad, Onderwijsstad, Industriestad… zelfs mijn geboortestad. En binnen een paar jaar een echte Vakwerkstad!”
“Gaver kan het niet worden, wél slimmer. Het voelt het goed om bij te kunnen dragen aan de kennis-as Tilburg University-Spoorzone.”
Projectgegevens
Locatie: Tilburg
Opdrachtgever: SDK Vastgoed (VolkerWessels)
Jaar: 2019-2021
Status: Haalbaarheidsstudie
Programma: 20.000 m2
Team Vakwerk: Francesco, Thomas, Gawain, Liza, Jaime, Leire, Jarno, Lara
Samenwerking: Strijbos constructies, Gemeente Tilburg